Grote Kade 44: De Baerse

Huis de Baerse is een smal diep huis, in Zeeland ook wel bekend als een ‘kopshuis’, gesitueerd aan de havenkom van Goes. Een voorganger van het pand op dezelfde locatie ging verloren bij de stadsbrand van 1554. Nog datzelfde jaar gaf eigenaar Claes Cornelis Vertolen opdracht tot de herbouw van het pand boven het vijftiende-eeuwse tongewelf.

Veel elementen in Huis de Baerse dateren nog uit de bouwtijd van het pand, waaronder de balklagen die rechtstreeks zijn opgelegd in de gevels. De moer- en strijkbalken zijn voorzien van sleutelstukken met acanthusbladeren waarbij er drie zijn voorzien van het jaartal 1555. Het bouwvolume van Huis de Baerse is, met uitzondering van een kleine negentiende-eeuwse aanbouw tegen de achtergevel, sinds 1555 ongewijzigd gebleven. Uniek zijn de in de achtergevel aangetroffen restanten van twee houten kruiskozijnen die in situ bewaard zijn gebleven. Inpandig is het bovenste deel van de oorspronkelijke spiltrap nog aanwezig als ook twee oorspronkelijke strokendeuren. De Oud Hollandse kap met 5 gebinten is nog ca 80% oorspronkelijk waarbij de constructieonderdelen voorzien zijn van telmerken. Bij de herbouw na de stadsbrand in 1554 kreeg het pand door gebruikmaking van het hoogteverschil tussen de kade en het achterterrein een zogeheten onderhuiskeuken.

Deze ruimte is in feite een tijdscapsule door de vele elementen uit de zestiende en zeventiende eeuw die sinds een laatste aanpassing eind 17^e– eeuw vrijwel ongewijzigd in situ bewaard zijn gebleven: de rijk uitgevoerde schouw met halfzuiltjes, consoles en kroonlijst, een vrijwel complete kastenwand tegen de brandmuur. De zijwand tegen de gang is volledig voorzien van tegeltjes met afbeeldingen van kinderspelen.

Opmerkelijk in deze ruimte is de samengestelde balklaag waarbij de naden van de vloerplanken boven de balklaag zijn dichtgezet met een papierachtig materiaal. Het hield de geuren tegen die vanaf de keuken naar de bovengelegen kamer doordrongen en hield het stof tegen dat van bovenaf de keuken in viel. Aanvullend onderzoek met kleurentrapjes toonde aan dat de huidige groen geschilderde keuken in het verleden een okergele kleur heeft gehad, een kleur die ook is aangetroffen op o.m. sleutelstukken en balken elders in het huis.

In 1906 vestigde naaimachinehandel Den Herder zich in het pand waarbij de bedrijfsactiviteit al snel werd gewijzigd naar een drogisterij. In datzelfde jaar werd een er een art-deco onderpui geplaatst met een zeer grote winkelruit: destijds de grootste van de stad. De overspanning was echter zodanig groot dat de ruit regelmatig barstte. Om te spanning te verkleinen werden er in 1947 vier bovenlichten aangebracht om de oppervlakte van de ruit te verkleinen. Op foto’s uit deze periode is te zien dat de trapgevel is gewijzigd naar een lijstgevel. Deze verbouwing is uitgevoerd in 1858 en hierbij is de kap van het pand afgewolfd.

In 1974 werd het pand gerestaureerd en werd de winkelpui uit 1906 vervangen door een historiserend exemplaar en voorzien van de kenmerkende Gaper. In het, ook uit 1974 daterende, winkelinterieur werd een eind negentiende-eeuws ornament verwerkt afkomstig uit een apotheek in Middelburg.